Uproszczone zasady obowiązujące w zakresie zatrudnienia cudzoziemców do 31 grudnia 2010r. zostały przedłużone bezterminowo. Szczegółowe informacje na ten temat zostały opublikowane w Dzienniku Ustaw z dnia 14 grudnia 2010 r. nr 235 poz. 1559 i 1560. Podajemy skrótową wersję tych zasad.

OGÓLNE ZASADY POWIERZANIA WYKONYWANIA PRACY CUDZOZIEMCOWI

ORAZ PRACA CUDZOZIEMCA BEZ ZEZWOLENIA

Cudzoziemiec - oznacza to osobę nieposiadającą obywatelstwa polskiego.

Wykonywanie pracy przez cudzoziemca oznacza to zatrudnienie, wykonywanie innej pracy zarobkowej lub pełnienie funkcji w zarządach osób prawnych, które uzyskały wpis do rejestru przedsiębiorców na podstawie przepisów o Krajowym Rejestrze Sądowym lub są spółkami kapitałowymi w organizacji.

Podmiot powierzający wykonywanie pracy przez cudzoziemca - oznacza to jednostkę organizacyjną, chociażby nie posiadała osobowości prawnej lub osobę fizyczną, która na podstawie umowy lub innego stosunku prawnego powierza wykonywanie pracy cudzoziemcowi.

Nielegalne wykonywanie pracy przez cudzoziemca - oznacza to wykonywanie pracy przez cudzoziemca, który nie posiada ważnej wizy lub innego dokumentu uprawniającego go do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub którego podstawa pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie uprawnia do wykonywania pracy, lub który wykonuje pracę bez zezwolenia, w przypadkach gdy jest ono wymagane, lub na innych warunkach lub na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu na pracę, z zastrzeżeniem art. 88i, lub bez zawarcia wymaganych umów o pracę albo umów cywilnoprawnych.

Zgodnie z zasadą ochrony polskiego rynku pracy oraz zasadą komplementarności, praca cudzoziemca nie powinna być konkurencyjna w stosunku do pracy obywatela polskiego, tzn. powinna ją jedynie uzupełniać w ramach potrzeb regionalnego i krajowego rynku pracy. Przy rozpatrywaniu wniosku o zezwolenie na pracę dla cudzoziemca Wojewoda Podlaski zwykle bierze pod uwagę sytuację na lokalnym rynku pracy oraz kryteria wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców w województwie podlaskim, chyba, że przepisy stanowią inaczej. Podmiot powierzający cudzoziemcowi wykonywanie powinien wówczas wykazać, że na lokalnym rynku pracy nie jest możliwe pozyskanie kandydata o wymaganych kwalifikacjach spośród obywateli polskich albo cudzoziemców, którzy mogą wykonywać pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez zezwolenia lub są zwolnieni z obowiązku posiadania zezwolenia.

Zezwolenie na pracę jest wydawane na czas określony, nie dłuższy niż 3 lata i może być przedłużane. W przypadku gdy cudzoziemiec pełni funkcję w zarządzie osoby prawnej, która na dzień złożenia wniosku zatrudnia powyżej 25 osób, wojewoda może wydać zezwolenie na pracę na okres nie dłuższy niż 5 lat. Dla cudzoziemca, który jest delegowany przez pracodawcę zagranicznego w celu realizacji usługi eksportowej, zezwolenie wydaje się na okres delegowania.
W przypadkach określonych w kryteriach, wojewoda może ograniczyć okres, na który wydaje zezwolenie na pracę.


Podstawowe przepisy regulujące pracę cudzoziemców Polsce są zawarte w następujących aktach prawnych:
1) Umowie Międzynarodowej - Traktacie o przystąpieniu Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej, podpisanym w Atenach w dniu 16 kwietnia 2003 r. (Dz. U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864 - załącznik XII);
2) Rozporządzeniu Rady (EWG) 1612/68 w sprawie swobodnego przepływu pracowników wewnątrz Wspólnoty, ze zmianami Rozporządzeniem Rady (EWG) 2434/92;
3) ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, ze zmianami Dz. U. z 2009 r. Nr 6, poz. 33) - art. 10 ust. 2 pkt 3 i ust. 3, art. 87, 88 , 88 a-k, 90 i 90a;
4) rozporządzeniach:
- Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2009 r. w sprawie wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca (Dz. U. z 2009 r. Nr 16, poz. 84),
- Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2009 r. w sprawie określenia przypadków, w których zezwolenie na pracę cudzoziemca wydawane jest bez względu na szczegółowe warunki wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców (Dz. U. z 2009 r. Nr 16, poz. 85) oraz z dnia 9 grudnia 2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie określenia przypadków, w których zezwolenie na pracę cudzoziemca jest wydawane bez względu na szczegółowe warunki wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców (Dz. U z 14 grudnia 2010 Nr 236 poz. 1560),
- Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 sierpnia 2006 r. w sprawie wykonywania pracy przez cudzoziemców bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Dz. U. Nr 156, poz. 1116 ze zmianami Dz. U. z 2007 r. Nr 120, poz. 824, Dz. U. z 2008 r. Nr 17, poz.106 i Dz. U. z 2009 r. Nr 21, poz. 114 oraz Dz. U. z 2010 r., Nr 109, poz. 716) oraz z dnia 9 grudnia 2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wykonywania pracy przez cudzoziemców bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Dz. U z 14 grudnia 2010 Nr 236 poz. 1559),
- Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 października 2007 r. w sprawie wysokości wpłaty dokonywanej w związku ze złożeniem wniosku o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca (Dz. U. Nr 195, poz. 1409)

oraz w Rozporządzeniu Nr 5/09 Wojewody Podlaskiego z dnia 22 czerwca 2009 r. w sprawie ustalenia kryteriów wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców w województwie podlaskim (Dz. Urz. Województwa Podlaskiego Nr 136, poz. 1497).

Art. 87. 1. Cudzoziemiec jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli:

1) posiada status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej;
2) udzielono mu ochrony uzupełniającej w Rzeczypospolitej Polskiej;
3) posiada zezwolenie na osiedlenie się w Rzeczypospolitej Polskiej;
4) posiada zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich w Rzeczypospolitej Polskiej;
5) posiada zgodę na pobyt tolerowany w Rzeczypospolitej Polskiej;
6) korzysta z ochrony czasowej w Rzeczypospolitej Polskiej;
7) jest obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej,
8) jest obywatelem państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego, nienależącego do Unii Europejskiej;
9) jest obywatelem państwa niebędącego stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, który może korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie umowy zawartej przez to państwo ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi;
10) jest członkiem rodziny cudzoziemca, o którym mowa w pkt 7-9, lub jest zstępnym małżonka tego cudzoziemca, w wieku do 21 lat lub pozostającym na utrzymaniu tego cudzoziemca lub jego małżonka lub jest wstępnym tego cudzoziemca lub jego małżonka, pozostającym na utrzymaniu tego cudzoziemca lub jego małżonka;
11) jest osobą, o której mowa w art. 19 ust. 2-3 ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 144, poz. 1043 oraz z 2007 r. Nr 120, poz. 818);
12) posiada zezwolenie na pracę oraz legalnie przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
a) na podstawie wizy, z wyjątkiem wizy wydanej w celu, o którym mowa w art. 26 ust. 1 pkt 1, 20, 21, 25 i 26 ustawy z dnia  13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach, lub
b) na podstawie wizy wydanej w celu, o którym mowa w art. 26 ust. 1 pkt 21  ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach, jeżeli bezpośrednio przed wydaniem tej wizy był uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub
c) na podstawie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, z wyjątkiem zezwolenia udzielonego w związku z okolicznością, o której mowa w art. 53a ust. 2 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach, lub
d) na podstawie wizy Schengen wydanej przez inne państwo obszaru Schengen, lub
e) w związku z posiadaniem dokumentu pobytowego, wydanego przez inne państwo obszaru Schengen, lub
f) w ruchu bezwizowym, o ile postanowienia umowy o ruchu bezwizowym przewidują możliwość wykonywania pracy przez cudzoziemców.

2. Z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę jest zwolniony cudzoziemiec:
1) posiadający w Rzeczypospolitej Polskiej zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 53 ust. 1 pkt 10, 11, 13 i 16-18 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach;
2) będący małżonkiem obywatela polskiego lub cudzoziemca, o którym mowa w pkt 1 i ust. 1 pkt 1-6, posiadający zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej udzielone w związku z zawarciem związku małżeńskiego;
3) będący zstępnym, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 8 lit. b, obywatela polskiego lub cudzoziemca, o którym mowa w pkt 1-2 i ust. 1 pkt 1-6, posiadający zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
4) posiadający zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej udzielone na podstawie art. 53 ust. 1 pkt 7 lub 14 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach;
5) przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wiz, o których mowa w art. 61 ust. 3 lub art. 71a ust. 3 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach, jeżeli bezpośrednio przed wydaniem tych wiz był zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę na podstawie pkt 1-4;
6) posiadający ważną Kartę Polaka;
7) ubiegający się o nadanie statusu uchodźcy lub będący małżonkiem, w imieniu którego został złożony wniosek o nadanie statusu uchodźcy, pod warunkiem posiadania zaświadczenia wydanego na podstawie art. 36 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694, z późn. zm.);
8) uprawniony do przebywania i wykonywania pracy na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienależącego do Unii Europejskiej lub Konfederacji Szwajcarskiej, który jest zatrudniony przez pracodawcę mającego siedzibę na terytorium tego państwa oraz czasowo delegowany przez tego pracodawcę w celu świadczenia usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
9) w stosunku do którego umowy międzynarodowe lub odrębne przepisy dopuszczają wykonywanie pracy bez konieczności posiadania zezwolenia.

Z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę zwolniono cudzoziemców:

• prowadzących szkolenia, biorący udział w stażach zawodowych, pełniących funkcję doradczą, nadzorczą lub wymagającą szczególnych kwalifikacji i umiejętności w programach realizowanych w ramach działań Unii Europejskiej lub innych międzynarodowych programach pomocowych, także w oparciu o pożyczki zaciągnięte przez Rząd Rzeczypospolitej Polskiej;
  w stosunku do których umowy i porozumienia międzynarodowe, których stroną jest RP , dopuszczają wykonywanie pracy bez zezwolenia na pracę;
  będących nauczycielami języków obcych lub prowadzących zajęcia w językach obcych, którzy wykonują pracę w ramach umów i porozumień międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną;
  będących nauczycielami języków obcych, którzy wykonują pracę w przedszkolach, szkołach lub placówkach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, lub Ochotniczych Hufcach Pracy;
  będących nauczycielami języków obcych, którzy wykonują pracę w zakładach kształcenia nauczycieli, o których mowa w przepisach o systemie oświaty;
  będących członkami sił zbrojnych lub personelu cywilnego, którzy wykonują pracę międzynarodowych strukturach wojskowych znajdujących się na terytorium RP, lub będących cudzoziemcami delegowanymi do wdrażania programów zbrojeniowych realizowanych na podstawie umów, których RP jest stroną;
  będących stałymi korespondentami zagranicznych środków masowego przekazu, którym została przyznana, na wniosek redaktora naczelnego zagranicznej redakcji lub agencji, akredytacja ministra właściwego do spraw zagranicznych, jednak tylko w zakresie zawodowej działalności dziennikarskiej wykonywanej na rzecz tej redakcji lub agencji;
  wykonujących indywidualnie lub w zespołach, trwające do 30 dni w roku kalendarzowym usługi artystyczne, które obejmują działania aktorów, reżyserów, recytatorów, dyrygentów, instrumentalistów, wokalistów, aktorów cyrkowych, tancerzy lub mimów;
  wygłaszających, do 30 dni w roku kalendarzowym, okazjonalne wykłady, referaty lub prezentacje o szczególnej wartości naukowej lub artystycznej, jeżeli zachowują miejsce stałego pobytu za granicą;
  będących sportowcami wykonującymi pracę dla podmiotu mającego siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej polegającą na reprezentowaniu tego podmiotu w trakcie zawodów sportowych, jeżeli praca ma charakter okazjonalny;
  wykonujących pracę w związku z wydarzeniami sportowymi rangi międzynarodowej, skierowanych przez odpowiednią międzynarodową organizację sportową;
  będących duchownymi, członkami zakonów lub innymi osobami, którzy wykonują pracę w związku z pełnioną funkcją religijną, w kościołach i związkach wyznaniowych oraz krajowych organizacjach międzykościelnych, których status uregulowany jest umową międzynarodową, przepisami o stosunku Państwa do kościoła lub innego związku wyznaniowego, lub które działają na podstawie wpisu do rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych, ich osobach prawnych lub jednostkach organizacyjnych, a także którzy wykonują pracę w ramach pełnienia funkcji religijnej w innych podmiotach, na podstawie skierowania przez właściwy organ kościoła lub innego związku wyznaniowego albo jego osoby prawnej;
  studentów studiów dziennych odbywanych w RP - w miesiącach: lipiec, sierpień i wrzesień;
  będących studentami, którzy wykonują pracę w ramach odbywania staży zawodowych, do których odbywania kierują organizacje będące członkiem międzynarodowych zrzeszeń studentów;
  będących studentami, którzy wykonują pracę w ramach współpracy publicznych służb zatrudnienia i ich zagranicznych partnerów, jeżeli potrzeba powierzenia cudzoziemcowi wykonywania pracy jest potwierdzona przez właściwy organ zatrudnienia;
  delegowanych do pracy w instytutach kultury państw obcych na terytorium RP, na podstawie umów i porozumień międzynarodowych , których Rzeczpospolita Polska jest stroną;
  delegowanych na terytorium RP przez pracodawcę zagranicznego, jeżeli zachowują oni miejsce pobytu za granicą, na okres nie przekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, w celu:
  a. wykonywania prac montażowych, konserwacyjnych lub naprawy, dostarczonych kompletnych technologicznie urządzeń, konstrukcji, maszyn lub innego sprzętu, jeżeli pracodawca zagraniczny jest ich producentem,
  b. dokonania odbioru zamówionych urządzeń, maszyn, innego sprzętu lub części, wykonanych przez przedsiębiorcę polskiego,
  c. przeszkolenia pracowników pracodawcy polskiego będącego odbiorcą urządzeń, konstrukcji, maszyn lub innego sprzętu, o którym mowa w lit. a, w zakresie jego obsługi lub użytkowania,
  d. montażu lub demontażu stoisk targowych, jak i opieki nad nimi, jeżeli wystawcą jest pracodawca zagraniczny, który deleguje w tym celu cudzoziemców,
  wykonujących prace na rzecz posłów do Parlamentu Europejskiego w związku z pełnioną funkcją;
  uprawnionych na zasadach określonych w aktach prawnych wydanych przez organy powołane na mocy Układu ustanawiającego stowarzyszenie miedzy Europejską Wspólnotą Gospodarczą a Turcją, podpisanego w Ankarze dnia 12 września 1963 r.(Dz. Urz. WE L 217 z 29.12.1964, str. 3687; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 11, t. 11, str.10)
  wykonujących pracę jako pracownicy naukowi w podmiotach, o których mowa w przepisach o jednostkach badawczo- rozwojowych;
  będących absolwentami polskich szkół ponadgimnazjalnych, stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich na polskich uczelniach, w instytutach naukowych Polskiej Akademii Nauk lub instytutach naukowo-badawczych działających na podstawie przepisów o jednostkach badawczo- rozwojowych;
  będących obywatelami Republiki Białoruś, Republiki Gruzji, Republiki Mołdowy, Federacji Rosyjskiej lub Ukrainy, którzy wykonują pracę w okresie nieprzekraczającym sześciu miesięcy w ciągu kolejnych dwunastu miesięcy, na podstawie oświadczenia podmiotu o zamiarze powierzenia im wykonywania pracy, zarejestrowanego w powiatowym urzędzie pracy właściwym ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę składającego oświadczenie;
  będących obywatelami Republiki Białoruś, Republiki Gruzji, Republiki Mołdowy, Federacji Rosyjskiej lub Ukrainy, przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony udzielonego w związku z wykonywaniem pracy, którzy wykonują w okresie ważności tego zezwolenia pracę inną w stosunku do pracy, będącej przyczyną udzielenia im zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, na podstawie oświadczenia podmiotu o zamiarze powierzenia im wykonywania pracy innej niż będąca przyczyną udzielenia zezwolenia na zamieszkanie, zarejestrowanego w powiatowym urzędzie pracy właściwym ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę składającego oświadczenie;
  będących studentami szkół wyższych lub uczniami szkół zawodowych, skierowanymi do odbycia, w okresie nie przekraczającym sześć miesięcy w roku kalendarzowym, praktyk zawodowych przewidzianych regulaminem studiów lub programem nauczania, zorganizowanych w ramach umowy pomiędzy zagraniczną szkołą wyższą lub zawodową a pracodawcą, zarejestrowanej w powiatowym urzędzie pracy właściwym ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę pracodawcy;
  będących studentami szkół wyższych lub uczniami szkół zawodowych w państwach członkowskich Unii Europejskiej lub państwach Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienależących do Unii Europejskiej lub Konfederacji Szwajcarskiej, którzy wykonują pracę w ramach praktyk zawodowych przewidzianych regulaminem studiów lub programem nauczania, pod warunkiem uzyskania skierowania na taką praktykę ze szkoły wyższej lub zawodowej;
  uczestniczących w programach wymiany kulturalnej lub edukacyjnej, programach pomocy humanitarnej lub rozwojowej lub programach wakacyjnej pracy studentów, zorganizowanych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy.