Stanowisko wspólnego posiedzenia Rad Powiatowych Świętokrzyskiej Izby Rolniczej w sprawie Wspólnej Polityki Rolnej UE wypracowane w dniu 09.12.2008r.

Świętokrzyska Izba Rolnicza jest reprezentantem rolników województwa świętokrzyskiego i występuje w obronie ich praw i zawodowych interesów. Z punktu widzenia rolników Wspólna Polityka Rolna nie spełnia swojej roli, jaką miała być między innymi ochrona i zabezpieczenie interesów rolników. Z dotychczasowych doświadczeń jednoznacznie wynika, że Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej wcale nie jest wspólna, jednakowa dla wszystkich rolników z całego obszaru Unii. Na takie rozwiązanie nie może być zgody ze strony rządu Rzeczpospolitej Polskiej.

 

Od momentu przystąpienia naszego kraju do Unii Europejskiej, a tym samym udziału naszego kraju w jednolitym rynku, poziom cen produktów rolnych w Polsce znajduje się pod większym wpływem cen na rynku europejskim niż przed akcesją. Na rynkach rolnych sytuacja stała się nieprzewidywalna. Najlepiej świadczą o tym tegoroczne problemy producentów wiśni , jabłek , żywca wieprzowego, mleka i zbóż.

Brak regulacji na rynku mięsa spowodował niespotykany spadek produkcji żywca wieprzowego. Należy przy tym zaznaczyć, że mimo spadku pogłowia trzody chlewnej, ceny żywca w dalszym ciągu są poniżej opłacalności produkcji. Istnieje uzasadniona obawa, że Polska może stać się w sposób trwały rynkiem zbytu dla producentów trzody z innych krajów. Może to doprowadzić do likwidacji produkcji trzody w bardzo znaczącej liczbie polskich gospodarstw, co w konsekwencji doprowadzi do spadku dochodów rolniczych. Sytuacja na rynku trzody wskazuje na nieskuteczność działań ochronnych, które zgodnie z Rozporządzeniem Rady UE z dnia 29 października 1975 roku w sprawie wspólnej organizacji rynku wieprzowiny, przewiduje interwencję w postaci dopłat do prywatnego składowania wieprzowiny lub skupu interwencyjnego, refundacje wywozowe, nadzwyczajne środki wsparcia w sytuacji wystąpienia zakłóceń na rynku wywołanych rozprzestrzenieniem się chorób zwierzęcych.

Doświadczenie ostatniego roku w zakresie działań interwencyjnych na rynku trzody, wskazuje, że ich znaczenie jest niewystarczające, zmienne w czasie, a czas reakcji na zmiany rynku zbyt wolny, dotyczy to zwłaszcza dopłat do eksportu. W tej sytuacji konieczne jest podjęcie działań legislacyjnych w celu zniesienia ograniczeń w ramach Wspólnej Polityki Rolnej dla realizacji polityk interwencyjnych na tym rynku oraz wykorzystanie wszelkich działań krajowych, nie objętych restrykcjami WPR, które będą zmierzały do ustabilizowania rynku, np. kontrola zakładów tuczu przemysłowego pod kątem przestrzegania dobrostanu zwierząt i ochrony środowiska.

Od kilkunastu miesięcy pogłębiają się niekorzystne dla gospodarstw rolnych relacje cen produktów rolniczych do cen innych towarów. Nastąpił drastyczny spadek dochodów rolniczych w naszym kraju. Jednym z podstawowych sposobów poprawy opłacalności produkcji powinno być podniesienie ceny interwencyjnej zboża ze 101,31 Euro /t do ok.160 Euro/t. Cena interwencyjna powinna uwzględniać koszt produkcji.
Sytuację na rynku zbóż i innych roślin np. rzepaku poprawiłaby z pewnością możliwość przetwarzania tych surowców na cele energetyczne. Dlatego konieczne jest stworzenie, ale wyłącznie w przypadku nadprodukcji, uproszczonego systemu
przetwarzania surowców żywnościowych na cele energetyczne. System interwencji na rynkach rolnych jest skostniały, niewydolny, nie zdaje egzaminu. Interwencja najczęściej jest zbyt późna i nie stabilizuje rynku. Prowadzi to najczęściej do rezygnacji w następnym roku z danego rodzaju produkcji przez wielu producentów.

Wspólna Polityka Rolna jest potrzebna do zapewnienia dobrego standardu życia rolników, do zapewnienia konsumentom uczciwych cen oraz do ochrony standardów rynku wewnętrznego. Wspólna Polityka Rolna jest potrzebna do utrzymania bezpieczeństwa żywności i środowiska oraz do ochrony tradycyjnych metod produkcji. Zmiany WPR powinny zapewnić konkurencyjność polskiego rolnictwa zarówno na poziomie wspólnotowym, jak i światowym, jak również przyczyniać się do jego trwałości .Przestrzeganie norm wysokich standardów cross-compliance kreują dodatkowe koszty. Ważnym aspektem Wspólnej Polityki Rolnej jest nałożenie ceł lub dodatkowych opłat na produkty, które występują w dostatecznej ilości na unijnym rynku, a mimo to są importowane spoza Wspólnoty np. koncentraty owocowe, czy ostatnio zboża. Rolnictwo w Unii Europejskiej nie jest w stanie konkurować z krajami, w których nie przestrzegane są zasady dobrej praktyki rolniczej.

Należałoby również zwrócić uwagę na aspekty środowiskowe, czyli wzmocnić wsparcie dla gospodarstw ekologicznych, również poprzez kreowanie rynku zbytu na ekologiczne produkty (marketing i promocja produktów rolnictwa ekologicznego).

Ważne jest również utrzymanie wsparcia dla gospodarstw niskotowarowych. Nic nie wskazuje na to aby gwałtownie wzrosła powierzchnia gospodarstw, zwłaszcza w centralnej i południowo-wschodniej części Polski. Małe gospodarstwa spełniają także dodatkową pozytywną rolę poprzez utrzymywanie powierzchni pól w dobrej kulturze, zagospodarowane są duże powierzchnie na obszarach wiejskich, zamiast zaniedbanych nieużytków.

W sytuacji pojawiających się coraz częściej kryzysów klimatycznych i ekonomicznych wydaje się zasadne opracowanie w ramach Wspólnej Polityki Rolnej systemu szybkiego reagowania kryzysowego, który zapobiegałby jakże nieraz drastycznym sytuacjom w jakich znajdują się wskutek kryzysu producenci rolni.

System ubezpieczeń upraw i zwierząt w Polsce nie jest powszechny i obowiązkowy i nie spełnia swojej roli. Konieczne jest stworzenie europejskiego dotowanego systemu ubezpieczeń, który z pewnością byłby tańszy od obecnych możliwości ubezpieczania się.

Kontynuowanie systemu dopłat do produkcji rolnej jest konieczne ze względu na utrzymanie się cen żywności na poziomie jaki jest w krajach poza Wspólnotą. System płatności bezpośrednich powinien pozostać jednym z głównych instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej. Ma on zapewnić wsparcie i stabilizację dochodów rolniczych, rekompensatę kosztów poniesionych na zapewnienie wspólnotowych wysokich standardów jakościowych, a także zachowanie produkcji rolnej na obszarach o trudnych warunkach gospodarowania.

W związku z tym obecny system dopłat uwzględniający ich historyczny aspekt nie jest systemem dobrym ani sprawiedliwym, szczególnie różne plony referencyjne liczone na jeden hektar użytków rolnych. Wszystkie państwa Unii powinny mieć jednakowy dostęp do płatności a wysokość dopłaty dla każdego gospodarstwa rolnego powinna być zależna od warunków w jakich gospodaruje a nie od kraju, w którym prowadzi działalność rolniczą.

Bardzo krytycznie należy ocenić zmiany w regulacji rynku cukru, które doprowadziły do tego, że Unia Europejska, w tym nasz kraj staje się importerem cukru, mimo bardzo korzystnych warunków do uprawy buraka cukrowego. Konieczne jest zrewidowanie wprowadzanych rozwiązań. Podobna sytuacja będzie z rynkiem tytoniu, jeżeli zostaną wprowadzone zapowiadane rozwiązania zmieniające dotychczasowy system wsparcia tej produkcji.

W dotychczasowych rozwiązaniach prawnych Unii Europejskiej rynek mleka był najbardziej stabilnym rynkiem produkcji zwierzęcej. Niestety brak szybkiego reagowania na pogłębiającą się sytuację kryzysową na tym rynku doprowadził do ogromnych strat w gospodarstwach produkujących mleko oraz w zakładach mleczarskich. W takiej sytuacji konieczne jest pilne uruchomienie dopłat eksportowych, ograniczenie importu oraz rozważenie zasadności liberalizowania tj. uwalniania produkcji mleka.

Prowadzenie działalności rolniczej w dzisiejszych warunkach stawia bardzo wysokie wymagania polskim producentom rolnym. Ponoszą oni całkowitą odpowiedzialność i ryzyko za wytworzone przez nich produkty.

Swobodne kształtowanie się cen rynkowych zgodnie z prawem podaży i popytu wpływa na zróżnicowanie i skłonność do gwałtownych wahań opłacalności produkcji rolniczej.

Rolnictwo w Polsce podlega ciągłym przystosowaniom do reguł gry rynkowej, a w strukturach unijnych w coraz większym stopniu bezwzględnej konkurencji. Mechanizmy Wspólnej Polityki Rolnej przy aktualnym poziomie wsparcia naszego rolnictwa nie rozwiązują żadnego istotnego problemu rolników. Odbiorcy produktów rolnych, przedsiębiorstwa przetwórstwa rolnego w warunkach gospodarki rynkowej mają praktycznie nieograniczony zakres ustalania cen, a tym samym możliwości oddziaływania państwa są tu bardzo ograniczone. To dlatego rolnictwo jako dział obiektywnie mniej efektywny niż działy pozarolnicze, narażony na zagrożenia zewnętrzne (klimatyczne), wymaga skutecznych działań ochronnych.

W obecnych warunkach obserwuje się z jednej strony drastyczne zmniejszenie opłacalności produkcji rolniczej, z drugiej zaś wzrost konkurencji i wymagań klientów. Sytuacja taka wymaga nie tylko dobrego zarządzania gospodarstwem rolniczym aby znalazło ono swoje miejsce w istniejącym otoczeniu, ale przede wszystkim aktywnej roli państwa jak również mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej w ramach jednolitego rynku, które pozwolą zniwelować dystans rozwojowy między Polską i krajami „piętnastki".

Wypracowane wspólne stanowisko Rad Powiatowych Świętokrzyskiej Izby Rolniczej otrzymali: Poseł do Parlamentu Europejskiego Czesław Siekierski, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Marek Sawicki, Poseł do Sejmu RP- Członek Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Andrzej Pałys, Poseł do Sejmu RP - Członek Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Marek Kwitek, Marszałek Województwa Świętokrzyskiego Adam Jarubas i Wojewoda Świętokrzyski Bożentyna Pałka- Koruba