Odpowiadając na wystąpienie Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych z 11 sierpnia 2025 r. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przedłożyło pismem z 26 sierpnia 2025 r. następujące wyjaśnienia do zgłaszanych postulatów:

1. Podjęcie działań mających na celu złagodzenie skutków niskich cen skupu zbóż, m.in. przez instrumenty stabilizujące dochód rolników lub mechanizmy rekompensaty

Ceny zbóż w Polsce podążają za cenami na rynku unijnym i światowym. Wynika to z faktu, że rynek zbóż jest rynkiem globalnym. Obecnie spadki cen odnotowuje się na całym świecie. Wpływa na to m.in. sytuacja popytowo-podażowa, kursy walut, uwarunkowania pogodowe, a także polityczne, w tym polityka handlowa uczestników rynku. W najbliższym czasie ceny będą się dodatkowo kształtowały m.in. pod wpływem dalszego przebiegu żniw w kraju, a także doniesień z jednej strony o wysokich plonach, a z drugiej o problemach z jakością konsumpcyjną.

Unijne przepisy obowiązujące w odniesieniu do jednolitego rynku nie dopuszczają mechanizmów regulowania cen czy dopłacania rolnikom do niskich cen produktów rolnych.

Pragnę zwrócić uwagę, że w ostatnich latach producenci zbóż otrzymali wsparcie na skutek strat poniesionych w związku z agresją Rosji na Ukrainę, a także dopłaty do nawozów czy preferencyjnych kredytów; otrzymują również m.in. dopłaty do paliwa rolniczego, płatności bezpośrednie, czy wsparcie w związku z niekorzystnymi zjawiskami. Dodatkowo utrzymywany jest krajowy zakaz importu z Ukrainy niektórych zbóż, rzepaku i produktów ich przetwórstwa do Polski.

Ponadto, działania mające na celu zapewnienie, że kupujący zapłacą określoną, wysoką cenę za produkty rolne, w przypadku niskich cen na rynkach światowych, mogą doprowadzić do sytuacji, w której przetwórcy i sieci handlowe będą zastępować droższe, polskie produkty tańszymi pochodzącymi z importu. W takim przypadku polscy rolnicy mieliby problem ze sprzedażą swoich plonów z przeznaczeniem na eksport, a już w chwili obecnej, w celu zbilansowania nadwyżkowego rynku zbóż w Polsce ok. 30% krajowej produkcji zbóż, tj. rocznie ok. 10 mln ton, trafia na eksport.

Zgodnie z danymi Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej gromadzonymi przez MRiRW, w okresie 4-10 sierpnia br. za pszenicę konsumpcyjną płacono 807 zł/t (-7,1% r/r), za pszenicę paszową 774 zł/t (-10,1% r/r), zaś za kukurydzę 919 zł/t (+4,1% r/r). Ceny te są znacznie niższe niż w analogicznym okresie 2022 roku, kiedy to kształtowały się na historycznie wysokim poziomie na skutek paniki na rynku wywołanej agresją Rosji na Ukrainę, ale też nieco niższe od cen z sierpnia 2021 r.

2. Podjęcie działań mających wspomóc rolników dotkniętych skutkami nawalnych opadów, m.in. poprzez wsparcie doraźne i ułatwienie w dostępnie do odszkodowań

Na podstawie obecnie obowiązujących przepisów producenci rolni poszkodowani w wyniku niekorzystnych zjawisk atmosferycznych, którzy posiadają protokoły z oszacowania strat, mogą ubiegać się o:

 preferencyjne kredyty na wznowienie produkcji i odtworzenie środków trwałych. Kredyt na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych, w których wystąpiły szkody spowodowane niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi, może zostać udzielony w terminie do 12 miesięcy od daty sporządzenia protokołu przez komisję powołaną przez wojewodę (na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 2015 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. 2015 poz.187, z późn. zm.). Oprocentowanie tych kredytów wynosi 0,5% dla producenta rolnego, który w dniu wystąpienia szkód posiadał ubezpieczone 50% powierzchni upraw rolnych, z wyłączeniem wieloletnich użytków zielonych, lub co najmniej 50% liczby zwierząt gospodarskich; w przypadku pozostałych producentów rolnych oprocentowanie obecnie wynosi 4,6100 %);

 ulgę w opłaceniu bieżących składek na ubezpieczenie społeczne oraz regulowaniu zaległości z tego tytułu w formie odroczenia terminu płatności składek i rozłożenia ich na dogodne raty, a także umorzenie w całości lub w części bieżących składek na wniosek złożony do KRUS;

 odroczenie i rozłożenie na raty płatności z tytułu umów sprzedaży i dzierżawy nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz ulg w opłatach czynszu, a także umorzenia raty płatności czynszu z tytułu umów dzierżawy;

 ulgę w podatku rolnym, na indywidualny wniosek producenta rolnego złożony do wójta.

Pragnę zauważyć, że zgodnie z wytycznymi w sprawie pomocy państwa w sektorach rolnym i leśnym oraz na obszarach wiejskich (2022/C 485/01), pomoc przyznaną wyłącznie na podstawie ceny, ilości, jednostki produkcyjnej lub jednostki środków produkcji, uznaje się za pomoc niezgodną z rynkiem wewnętrznym.

3. Podjęcie działań mających na celu zwiększenie krajowego wykorzystanie zbóż poprzez wsparcie ich przerobu w przemyśle spirytusowym

W obecnym stanie prawnym nie ma możliwości wprowadzenia dopłat do krajowej produkcji alkoholu etylowego. Zgodnie z art. 211 rozporządzenia (UE) nr 1308/20134, do produkcji produktów rolnych (w tym alkoholu etylowego) zastosowanie ma art. 107-109 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Artykuł ten określa, że wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi.

Resort rolnictwa od wielu lat informuje branżę gorzelniczą, że powyższe przepisy nie przewidują możliwości uruchomienia płatności państw członkowskich dla producentów alkoholu etylowego, z uwagi na jednolity rynek Unii Europejskiej.

W odniesieniu do interwencji publicznych, przepisy art. 11 rozporządzenia (UE) nr 1308/2013 określają produkty, do których może być ona zastosowana. Alkohol etylowy nie jest tam wymieniony. Oznacza to, że interwencja publiczna w ww. zakresie również jest niezgodna z przepisami Unii Europejskiej.

Organy administracji państwowej nie mają wpływu na cenę alkoholu na rynkach światowych czy strukturę zakupów surowców do produkcji alkoholu przez podmioty działające na rynku UE.

Biorąc po uwagę koszty jednostkowe produkcji alkoholu, które w głównej mierze zależą od kosztów zakupionego surowca, to kukurydza jest preferowanym surowcem do jego wytwarzania. Sprawozdanie roczne o produkcji, zapasach i rozdysponowaniu alkoholu etylowego (RRW-28) za 2024 r. wykazało, że głównym surowcem do produkcji alkoholu etylowego jest właśnie kukurydza, z której wytwarza się 92% alkoholu w Polsce. W ramach alkoholu zbożowego surowce inne niż kukurydza stanowią jedynie 4% produkcji, a więc taka produkcja ma charakter marginalny.

Alkohol wytwarzany ze zbóż innych niż kukurydza jest przeznaczany głownie do produkcji napojów spirytusowych, w tym wódek z oznaczeniem geograficznym „Polska Wódka”.

Jednocześnie pragnę poinformować, że od 1 stycznia 2024 r. w Polsce został wprowadzony standard benzyny E10 w ramach paliw E95, polegający na zwiększeniu udziału biokomponentów z 5% objętości do 10% objętości benzyny, co pozwoliło na zwiększenie zapotrzebowania na bioetanol, a tym samym zwiększenie możliwości wykorzystania krajowej produkcji kukurydzy o ok. 400-500 tys. ton. Zmiana ta spowodowała wzrost produkcji alkoholu w Polsce o ok. 15%. Postulat KRIR dot. podniesienia minimalnego udziału biokomponentów z 10% do 12-15% został przekazany do właściwego resortu, tj. Ministerstwa Klimatu i Środowiska.

Przedstawiając powyższe informuję, że MRiRW nadal będzie szczegółowo analizować sytuację na rynku zbóż i podejmować działania w przypadku zagrożenia wystąpienia sytuacji kryzysowych.

Odpowiedź na postulaty KRIR.JM.837.2025 (1)Pobierz

Źródło: KRIR