W odpowiedzi na wystąpienie Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych o zmianę przepisów prawnych w zakresie przekwalifikowania traw na gruntach ornych na trwałe użytki zielone (TUZ), Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przekazało następujące wyjaśnienia.

Zgodnie z art. 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady 2021/2115 (1) państwa członkowskie zostały zobowiązane, aby w swoich planach strategicznych dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 określić definicję TUZ z uwzględnieniem ust. 3 lit. c tego rozporządzenia, gdzie wskazano, że „trwałe użytki zielone i pastwiska trwałe (zwane łącznie „trwałymi użytkami zielonymi”) oznaczają grunty, które są wykorzystywane do uprawy traw lub innych zielnych roślin pastewnych rozsiewających się naturalnie (samosiewnych) lub uprawianych (wysiewanych), i które nie były objęte zmianowaniem upraw danego gospodarstwa przez okres co najmniej pięciu lat”. Powyższa definicja TUZ została wdrożona do prawa krajowego w art. 2 pkt 29 ustawy o Planie Strategicznym (2).

Mając na uwadze powyższe, warstwę TUZ Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa tworzy i aktualizuje w oparciu o deklarację rolnika. Jeżeli na działce przez pięć kolejnych lat deklarowane będą uprawy traw lub innych zielnych roślin pastewnych rozsiewających się naturalnie (samosiewnych) lub uprawianych (wysiewanych), w szóstym roku działka ta będzie klasyfikowana jako TUZ. Jedynie wysianie innych niż wymienione powyżej upraw przerywa klasyfikację danej działki jako TUZ.

W związku z powyższym, przekształcenie gruntów ornych na TUZ odbywa się na podstawie przepisów unijnych i nie może być dokonywane na wniosek (oświadczenie) rolnika.

Ponadto, w aplikacji eWniosekPlus, w zakładce MAPA, prezentowane są w kolejnych latach warstwy o nazwie „TUZ potencjalny” z odpowiednimi symbolami określającymi liczbę powtórzeń: np. „Tp5” oznacza, że przez 5 lat (po uwzględnieniu przecięć wektorowych za wszystkie badane lata) nieprzerwanie deklarowano trawy lub inne pastewne rośliny zielne. Wcześniejsze warstwy to: Tp4, Tp3, Tp2, Tp1. Rolnik o zmianie w danej kampanii gruntów ornych na TUZ informowany jest również za pomocą komunikatu, podczas wypełniania wniosku.

Jednocześnie MRiRW informuje, że w odpowiedzi na sygnalizowane problemy z deklarowaniem przez rolników w ramach Interwencji – Rolnictwo ekologiczne PS WPR 2023-2027 upraw paszowych na powierzchniach będących TUZ, w ramach ostatniej nowelizacji rozporządzenia ekologicznego (3) wdrożono następujące rozwiązania dotyczące rolników rozpoczynających realizację zobowiązań ekologicznych od 2024 r. (lub w kolejnych latach):

a) jeżeli rolnik rozpoczyna od 2024 r. (lub w kolejnych latach) realizację zobowiązania ekologicznego i na powierzchni będącej TUZ zadeklaruje:

• realizację pakietu „Uprawy rolnicze” z uprawą traw w siewie czystym z przeznaczeniem na materiał siewny jako uprawy rocznej lub traw w siewie czystym z przeznaczeniem na materiał siewny jako uprawy wieloletniej, to zostanie przyjęte, że rolnik realizuje pakiet „Uprawy rolnicze” i do takich upraw rolnik dostanie płatności ekologiczne z zastosowaniem stawek dla tego pakietu (odpowiednio dla gruntów w okresie konwersji lub dla gruntów z zakończonym okresem konwersji);
• realizację pakietu „Uprawy paszowe na gruntach ornych (GO)” z uprawą łąki przemiennej, mieszanki jednorocznej traw, mieszanki jednorocznej traw z bobowatymi drobnonasiennymi, mieszanki wieloletniej traw, mieszanki wieloletniej traw z bobowatymi drobnonasiennymi lub pastwiska przemiennego, to zostanie przyjęte, że rolnik realizuje pakiet „TUZ”, a nie pakiet „Uprawy paszowe na GO”. Do takich upraw rolnik dostanie płatności ekologiczne z zastosowaniem stawek dla pakietu „TUZ” (odpowiednio dla gruntów w okresie konwersji lub dla gruntów z zakończonym okresem konwersji);

b) jeżeli w trakcie realizacji zobowiązania ekologicznego GO objęte tym zobowiązaniem zostaną „z urzędu” przekształcone w TUZ, a rolnik we wniosku o przyznanie płatności ekologicznych za dany rok zadeklaruje na tych gruntach:

• realizację pakietu „Uprawy rolnicze” z uprawą traw w siewie czystym z przeznaczeniem na materiał siewny jako uprawy rocznej lub traw w siewie czystym z przeznaczeniem na materiał siewny jako uprawy wieloletniej, to zostanie przyjęte, że rolnik realizuje pakiet „Uprawy rolnicze” i dostanie płatności ekologiczne z zastosowaniem stawek dla tego pakietu (odpowiednio dla gruntów w okresie konwersji lub dla gruntów z zakończonym okresem konwersji);
• realizację pakietu „Uprawy paszowe na GO” z uprawą łąki przemiennej, mieszanki jednorocznej traw, mieszanki jednorocznej traw z bobowatymi drobnonasiennymi, mieszanki wieloletniej traw, mieszanki wieloletniej traw z bobowatymi drobnonasiennymi lub pastwiska przemiennego, to zostanie przyjęte, że rolnik realizuje pakiet „Uprawy paszowe na GO” i dostanie płatności ekologiczne z zastosowaniem stawek dla tego pakietu (odpowiednio dla gruntów w okresie konwersji lub dla gruntów z zakończonym okresem konwersji).

Wdrożone rozwiązania spowodują, że rolnik nie będzie ponosił konsekwencji z tytułu zadeklarowania nieodpowiedniego pakietu lub nieodpowiedniej uprawy.

Natomiast w przypadku rolników, którzy złożyli w 2023 r. wnioski o przyznanie pierwszych płatności ekologicznych w ramach Interwencji – Rolnictwo ekologiczne PS WPR 2023-2027 i dotknęły ich negatywne konsekwencje wynikające z przekształcania GO „z urzędu” na TUZ wprowadzone zostało rozwiązanie, które pozwoli na anulowanie nałożonych na rolników kar za tzw. przedeklarowanie powierzchni (tj. w przypadkach zadeklarowania pakietu „Uprawy paszowe na GO” na powierzchniach będących TUZ).

wystąpienie Zarządu KRIR

odpowiedź MRiRW