"Odnawialne źródła energii w krajach Unii Europejskiej na przykładzie Szwecji i Danii”
Świętokrzyska Izba Rolnicza w Kielcach w dniach 23-27.09.2013 roku zorganizowała wyjazd studyjny na teren Szwecji i Danii dla 45 osób zajmujących się i zainteresowanych problematyką energii odnawialnej, rolników i doradców, przedstawicieli administracji rządowej i samorządowej członków Walnego Zgromadzenia i Rad Powiatowych ŚIR. Wyjazd dotyczył specyfiki pozyskiwania energii odnawialnej w krajach Unii Europejskiej o podobnych uwarunkowaniach jak w Polsce.
Celem tej wizyty było zapoznanie się jak odnawialnymi źródłami energii rozporządzają liderzy w tym zakresie – Szwecja i Dania, na obecną chwilę najwięksi producenci tej energii w Unii Europejskiej, gdzie energia odnawialna stanowi około 30% energii w bilansie paliwowo energetycznym.
W Polsce trwają prace na ostateczną wersją ustawy regulującej wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych.
Biomasa, biogaz, energetyka wiatrowa i fotowoltaika to najważniejsze kierunki rozwoju w naszym kraju. Wyjazd zorganizowano po to by móc ocenić wpływ poszczególnych źródeł pozyskiwania energii odnawialnej na rozwój gospodarczy regionu w aspekcie ekonomicznym, społecznym, rolniczym i rynek pracy oraz pokazać uczestnikom, że alternatywą dla konwencjonalnych źródeł energii, które są na wyczerpaniu jest energia odnawialna.
23 września 2013 r. o godz. 8.00 nastąpił zgodnie z planem wyjazd z Kielc. O godzinie 18.00 dotarliśmy do Gdyni, gdzie uczestnicy wyjazdu studyjnego zostali zakwaterowani na szwedzkim promie Stena Line Vision w kabinach dwu i czteroosobowych. O godz. 19.30 prom wypłynął z Gdyni w kierunku Karlskrone - portu położonego w Szwecji nad Bałtykiem założonego przez króla Karola i od jego imienia pochodzi nazwa miasta Korona Karola. Uczestnicy udali się na kolację bufetową i nocleg, chętni mogli zwiedzać prom, dokonać wymiany walut i zrobić zakupy. Niespodzianką był sztorm na Bałtyku, wiatr osiągał prędkość 45 m/s. Chętni mogli zrobić pamiątkowe zdjęcia ze wschodu słońca i wpłynięcia promu do Karlskrone. O godz. 7.45 dotarliśmy do Szwecji. Udaliśmy się w kierunku Danii mostem Oresund (na morzu) łączącym Szwecję z Danią, jedna z najbardziej spektakularnych przepraw na świecie, jedna z największych konstrukcji tego typu w Europie. Długość przeprawy wynosi 16 km, w tym 3,2 km to tunel pod Bałtykiem. Dotarliśmy do Kopenhagi, gdzie nastąpiło spotkanie z przewodnikiem Panią Danutą Clausen. I o 13.30 rozpoczęcie wizyty w spalarni śmieci Amager Resource Center, która funkcjonuje od 1972 roku. Do 1991 roku energia pozyskiwana ze spalania śmieci i z odpadków przeznaczana była na ogrzewanie wody dla mieszkańców Kopenhagi i regionu, od 1991 roku dodatkowo wytwarzana jest energia elektryczna. W 2012 roku zostało spalonych 404 tys. ton śmieci, pozwoliło to na dostarczenie elektryczności dla 50 tys. mieszkań i ciepłej wody do 120 tys. gospodarstw domowych. Spalenie 4 kg śmieci odpowiada energii pozyskanej ze spalenia 1 litra oleju, spalenie 404 tys. ton śmieci pozwoliło na zaoszczędzenie 100 tys. ton oleju. Ze spalenia tej ilości śmieci 20% energii przeznacza się na elektryczność, 80% na ogrzewanie i uzyskuje się jeszcze jako produkt uboczny 21 tys. ton granulatu , który przeznacza się do budowy dróg. Jest to przedsiębiorstwo komunalno - usługowe, którego właścicielem jest 5 dzielnic Kopenhagi tzw. komun – gmin.
Nie mogą zarabiać, bilans musi być zerowy. W przypadku wypracowania nadwyżki komuny muszą być powiadomione o celu jej przeznaczenia. Na dzień dzisiejszy spalarnia nie spełnia wymogów ochrony środowiska, dlatego też przedsiębiorstwo obok buduje nową spalarnię śmieci. Rozpisano konkurs, z całego świata napłynęły projekty, wygrał duński. Cała spalarnia będzie usytuowana w bryle o kształcie góry, tak że nie będzie jej widać. Na powierzchni góry została zaplanowana sztuczna trasa narciarska z igelitu o długości 400 m, szerokości 38 m i wysokości 98 m. Na górze sala konferencyjna z restauracją. Spalarnia ma być oddana do użytku w 2017 roku a otwarcia dokona sam Książe Fridrich. Cała inwestycja ma się zwrócić po 20 latach użytkowania. Dbając o nadmorski krajobraz zastosowano takie rozwiązania architektoniczne, gdzie nikt nie pomyśli , że jest to spalarnia śmieci. Jednocześnie będzie to teren do rekreacji dla mieszkańców Kopenhagi . O godz. 18.00 grupa powróciła do hotelu, gdzie czekała na nas pyszna kolacja bufetowa. Dla chętnych przewidziano w programie wieczorny spacer po Kopenhadze. Duże wrażenie zrobił na nas w scenerii nocnej znany duński browar Carlsberg.
W trzecim dniu pobytu tj. 25.09.2013 roku po śniadaniu w hotelu Rossini wraz z przewodnikiem udaliśmy się na zwiedzanie zabytków Kopenhagi. Miasto położone jest na kilku wyspach i posiada wspaniałe zabytki m.in. pomnik Syrenki Kopenhaskiej, Pałac Królewski Amalienborg, port Nyhavn, Christianaborg, Katedrę, Plac Ratuszowy. O godz. 12.30 przewidziano z funduszy własnych uczestników obiad składający się z 30 różnych dań ze śledzi w formie różnych sałatek i na gorąco z pysznym robionym na zakwasie pieczywem. Przyszedł czas na kolejną wizytę studyjną w elektrowni Dong Energy Terminal Power znajdującej się nad Bałtykiem kilkanaście kilometrów od Kopenhagi, gdzie przebywaliśmy od godz. 14.00 do 16.00. Jest to największa elektrownia w Północnej Europie, jeżeli chodzi o produkcję energii elektrycznej. Celem nadrzędnym jaki zakłada kadra kierownicza jest ograniczenie konwencjonalnych źródeł energii na rzecz odnawialnych źródeł energii. W Danii znajdują się 4 elektrownie na biomasę, ta którą wizytowaliśmy jest największą i działa od 1990 roku. Składa się z bloków, w których do opału wykorzystuje się różne rodzaje paliwa. Obok konwencjonalnych źródeł takich jak węgiel i olej opałowy wykorzystuje się inne nośniki energii jak granulat drzewny w postaci pelletów i brykietów. Elektrownia posiada największy piec w Europie, gdzie spala się słomę i siano. Siano pozyskuje się z użytków zielonych, nie użytkowanych rolniczo i od rolników, którzy mają nadwyżkę. W elektrowni wykorzystuje się tzw. turbiny gazowe do ogrzewania wody przeznaczone na cele socjalno – bytowe dla mieszkańców regionu i produkcji energii elektrycznej. W planach do 2020 roku jest produkcja 85% spalin pozbawionych dwutlenku węgla. Aby to osiągnąć zmuszeni są do wyeliminowania konwencjonalnego opału i zastąpić go odnawialnymi źródłami energii. Produkują energię elektryczną dla 1,3 mln domostw w Północnej Europie i dostarczają ciepłą wodę do 200 tys. gospodarstw domowych. Ponadto dbając o środowisko naturalne z dymu odzyskują pył, który jest m.in. surowcem do produkcji cementu, związki siarkowe wykorzystuję do produkcji płyt. Efekt produkcji to: 825 MW prądu elektrycznego – 710 MJ/s H2O.
92% energii pozyskiwanej w tej elektrowni to energia ekologiczna służąca do produkcji prądu i ogrzewania wody. Gdyby elektrownia produkowała tylko prąd dużo ciepła bo ok. 42% było by stracone, dlatego służy ono do ogrzewania wody i takie rozwiązanie jest najekonomiczniejsze. Pomimo, że węgiel i olej opałowy są najtańszym sposobem wytwarzania energii to dąży się do ich wyeliminowania. Na dzień dzisiejszy odnawialne źródła energii w elektrowni stanowią : 37% pellety i brykiety, 8% gaz drzewny uzyskiwany w wyniku pirolizy i 4% słoma i siano. Jeżeli chodzi o elektrownie wiatrowe będące własnością przedsiębiorstwa są 3 i wykorzystuje się je do celów doświadczalnych. Jedna taka elektrownia przy sprzyjającej róży wiatrów może dostarczyć energię elektryczną do 200 mieszkań. Tuż obok znajduje się farma 112 elektrowni wiatrowych usytuowanych w morzu będących własnością innego przedsiębiorstwa. Było bardzo duże zainteresowanie w czasie zwiedzania a pytaniom nie było końca. Czas zaplanowany na wizytę w elektrowni upłynął bardzo szybko. Udaliśmy się w drogę powrotną do Kopenhagi, gdzie na uczestników czekała niespodzianka zaplanowana przez organizatorów z funduszy własnych uczestników a mianowicie godzinny rejs tramwajem wodnym po kanałach Kopenhagi. Uczestnicy mieli możliwość spojrzenia na Kopenhagę z innej perspektywy. Po tak wyczerpującym dniu nastąpił powrót do hotelu, gdzie zjedliśmy kolację i udaliśmy się na spoczynek.
W dniu 26.09.2013 r. po śniadaniu w hotelu i wykwaterowaniu o godz. 9.30 byliśmy umówieni w Przedsiębiorstwie Komunikacji Miejskiej Movia w Kopenhadze. Przedsiębiorstwo to jest państwowe, nadzoruje, zarządza i zatrudnia podwykonawców. Nie posiadają własnego taboru samochodowego. Podwykonawcy wyłaniani są w drodze przetargu, z którymi podpisuje się umowy na okres 6-12 lat, bierze się pod uwagę cenę, zadowolenie klientów i muszą mieć tabor samochodowy przynajmniej w 15% ekologiczny tj. na biogaz lub biopaliwo. Dysponują taborem samochodowym w ilości 1500 sztyk autobusów będących własnością 15 prywatnych przedsiębiorców. Przewożą 210 mln pasażerów rocznie i pokonują 8 mln km po mieście i regionie Zelandii. W administracji pracuje 300 osób, zaś autobusy obsługuje 5 tys. kierowców. Przedsiębiorstwo w 50% jest dofinansowane z podatków stanowi to kwotę 1.600 000 koron duńskich i w 50% ze sprzedaży biletów – również taka sama kwota. Jako nowość w swoim taborze testują 2 autobusy napędzane energią elektryczną pozyskane z Chin. Jeżeli się sprawdzą w warunkach Kopenhagi i Regionu Zelandii to je zakupią. Duńczycy są narodem pragmatycznym, podwykonawcy testują je przez okres 2 lat i wydana przez nich opinia zadecyduje czy pójdą w tym kierunku. Movia wierzy w przyszłość autobusów elektrycznych, gdyż zależy im na ekologii i ochronie środowiska naturalnego. Są ściśle powiązani z metrem i koleją, obowiązuje jeden bilet na te środki lokomocji.
Po godzinnym pobycie żegnamy się z Kopenhagą i Danią, udajemy się na teren Szwecji. Około godz. 13.30 docieramy do miejscowości Kivik, gdzie rozpoczynamy wizytę w szwedzkim gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodzinę. Miejscowość położona jest w tzw. Szwedzkim Zagłębiu Jabłkowym. Przed wizytowaniem mamy obiad sfinansowany z funduszy uczestników w Domu Jabłka, zapoznajemy się z historią oraz obecnymi metodami tłoczenia soku i produkcji cydru – alkoholowego napoju jabłkowego, produkcją biogazu z odpadów powstałych w tłoczniach. Przedsiębiorstwo pozyskuje ciepła wodę z energii baterii słonecznych zamontowanych na dachu przetwórni oraz dodatkowo wykorzystuje się zrębki drzewne z wierzby energetycznej do opalania.
Gospodarstwo posiada 7 ha sadu ekologicznego, 12 ha sadu prowadzonego metodą IPO oraz sad pomologiczny, gdzie zgromadzonych jest ok. 70 odmian jabłoni na podkładce M9. Całość produkowanych owoców przetwarzanych jest w gospodarstwie na cydr, soki i różnego rodzaju sosy, których bazą jest mus jabłkowy. Produkty te można nabyć w przyzakładowym sklepie lub spożyć w restauracji, był czas na dokonanie zakupów. 
Wizytę zakończyliśmy degustacją wyrobów i udaliśmy się w kierunki Karlskrone. W związku z tym, że prom odpływał o godz. 21.00 mogliśmy pozwolić sobie na godzinne zwiedzanie tego miasta. Około godz. 20.00 zgłosiliśmy się na odprawę. Kolację i śniadanie skonsumowaliśmy na promie. Do Gdyni dotarliśmy z 30 minutowym opóźnieniem. Tym razem niespodzianek na morzu nie było, rejs był spokojny. Po wyokrętowaniu ruszyliśmy w drogę powrotną. Do Kielc dotarliśmy na godz. 21.00, skąd każdy udał się do swojego miejsca zamieszkania.
Cel jaki zakładali organizatorzy organizując to przedsięwzięcie pod względem merytorycznym został osiągnięty. Podczas całego pobytu w Skandynawii dopisywała nam wspaniała słoneczna i ciepła pogoda.
Julian Tryka-Główny specjalista ds. odnawialnych źródeł energii
